Wandeling door Noord

Verweggistan, daar dacht ik aan wanneer men over Stadsdeel Noord sprak. Ik was dus ook nog nooit aan de overkant geweest. Na veelvuldig aandringen van collega’s toch maar eens (letterlijk) de stoute schoenen aangetrokken en het pondje bij CS gepakt. Tot mijn grote verbazing heb ik gezien dat Noord hip aan het worden is, de overkant is enorm de moeite waard om eens te gaan bezoeken, wat heb ik eigenlijk al die jaren gemist? Wat heeft u gemist? In ieder geval het volgende:

De Van der Pekbuurt en de Bloemenbuurt

Tussen 1918 en 1926 bouwde de architect J.E. van der Pek in de Buiksloterham in opdracht van een woningdienst 1468 woningen, als onderdeel van het ’3500 woningenplan’uit 1917. De Van der Pekbuurt kreeg het gedurende de Tweede Wereldoorlog zwaar te verduren door een mislukt bombardement van de geallieerden op de Fokkerfabriek aan de Papaverweg op 17 juli 1943. Een herdenkingsmonument op het Mosveld verwijst naar deze tragedie.

Ondanks de economische problemen begon de herbouw van de door het bombardement verwoeste woningen kort na de oorlog die rond 1948 gereedkwamen.

De Van der Pekbuurt beslaat het gebied tussen de Hagedoornweg, de Distelweg, de Ranonkelkade, het Van der Pekplein en de Meidoornweg.

De Van der Pekstraat verdeelt de buurt in twee stukken. Aan weerszijden zijn op asymmetrische wijze pleinen en straten gepland. Er is dan ook geen echte dorpskern aan te wijzen. De Van der Pekstraat zelf maakt een stedelijke indruk door het brede, rechte verloop en de relatieve hoogbouw. Vroeger was dit de doorgaande weg voor gemotoriseerd verkeer naar de pond. Na de bouw van de IJtunnel met het hier een stuk rustiger zijn geworden. Alhoewel het hier tegenwoordig, met mooi weer,  erg druk is met fietsers en wandelaars. Zoals ik dus.

Via de Ranonkelkade en het Van der Pekplein lopen we rechtsaf richting het Meidoornplein. Architect Van der Pek bouwde hier midden op het plein een openbare leeszaal in dezelfde stijl als de woningen erom heen. Tegenwoordig huist in dit gebouw uit 1921 een buurthuis.

Verder richting Jac. P. Thijsseplein. Op dit driehoekig plein, dat ook werd getroffen door hetzelfde bombardement van 1943, staat nog deels de normale bebouwing. Vooral de nummer 36 t/m 56. Ook zijn er lage bejaardenwoningen die ontworpen zijn door architect J.H. Mulder in 1929. Deze woningen werden in een later stadium toegevoegd en onderscheiden zich door een hoog zadeldak.

Via de Heimansweg steken we de Van der Pekstraat over en lopen rechtsaf de Bremstraat in. De Bremstraat is herkenbaar aan de uitstekende ingangsportalen, de dwars op de kap staande, gekoppelde puntgevels, de wolfseinden op de uiteinden en de geelgeglazuurde banden. Dit deel hoort nog onmiskenbaar bij de Van der Pekbuurt.

De Bremstraat helemaal uitlopen tot aan de Distelweg, oversteken richting Distelplein. Nu zijn we in Disteldorp beland. In 1917 nam de gemeenteraad het voorstel aan om ten noorden van het IJ ongeveer 500 semipermanenten noodwoningen te bouwen. Een paar maanden later startte e bouw van Vogel- en Disteldorp. Het semipermanent is permanent geworden.

Aan de rechterkant van dit rechthoekige plein zitten de winkels, net als in de Vogelbuurt, achter een luifel. Achter een houten poortgebouw in de Distelkruisstraat is de Lange Distelstraat zichtbaar.

We lopen iets terug richting Kromme Distelstraat. Door het kromme verloop van de Distelstraat heeft deze straat iets van een dorpsstraat. De wisselende richting van de kappen en de groene beplanting versterken dit effect. In het midden van de straat (nr. 5-9) wijkt de rooilijn weer terug en vormt zo weer een pleintje. Op nummer 17 vinden we het vroegere badhuis.

Via de Distelweg lopen we rechtsaf richting Mosplein waar het herdenkingsmonument ter nagedachtenis van de gevallenen van het bombardement van 1943 staat. Hendrik Dannenburg heeft het beeld ontworpen en het beeldt een bronzen feniks uit op een zuil. Een feniks is een vogel uit de Griekse mythologie die zich telkens vernieuwt door uit het as te verrijzen. De oude zuil is overigens tijdens een verhuizing verdwenen.

Meer lezen over Amsterdamse-Noord? Klik hier! of hier!

Fan van de Spaarndammerbuurt

De Spaarndammerbuurt is zo’n buurt, dat je met recht een parel in de collectie van Amsterdam mag noemen. Verscholen achter de spoorlijn richting Haarlem, ligt hier een voormalige arbeidersbuurt, waarvan de bewoners o.a. werkten in de Westergasfabriek.

Zowel de Spaarndammerstraat als de Zeeheldenbuurt werden omstreeks 1880 gebouwd. De rest van de Spaarndammerbuurt werd geleidelijk aan gebouwd tot aan begin 20^ste eeuw, met als absoluut hoogtepunt de Amsterdamse School-woningen op en rond het Zaandammerplein. De architecten van de Amsterdamse School waren meesters in het boetseren van vormen en gebruikten pure kunst bij het ontwerpen van hun kastelen.

Het begon allemaal begin 20^ste eeuw op het atelier van de architect Eduard Cuypers. Niet te verwarren met zijn oom P.J.H. Cuypers, ontwerper van zowel het Centraal Station, als het Rijksmuseum. Een aantal jonge architecten, zoals Michel de Klerk, Piet Kramer en Joan van der Mey gaan zich afzetten tegen de traditionele architectuur. De heren laten zich beïnvloeden en inspireren door kunstenaars zoals van de expressionistische stijl, zoals Vincent van Gogh, maar door de literaire Tachtigers.

Zij zijn de eerste architecten waarvoor bakstenen en dakpannen meer zijn dan alleen bouwmaterialen. Ze worden nu juist gebruikt om te verfraaien en om vooral nieuwe vormen te creëren. De keuze van het soort baksteen gebeurt zeer zorgvuldig en er wordt gebruik gemaakt van verschillende metselverbanden en soorten voegwerk. De ramen hebben vaak de meest prachtige, speelse vormen. Wat vooral opvalt bij deze jonge architecten en hun nieuwe bouwstijl, is het oog voor details.

De Amsterdamse School is een belangrijke architectuur- en kunststroming waarvan de invloed tot ver buiten de stadsgrenzen uitstrekt. Binnen Nederland, maar ook in het buitenland staan gebouwen in de stijl van de Amsterdamse School.

Wanneer het weer het toelaat kan ik een mooie wandeling door de Spaarndammerbuurt aanbevelen. Wilt u dit onder begeleiding doen, stuur dan een mail naar s.crespo@amsterdamboeken.nl en voor €12,50 pp met een minimum van 5 personen leidt ik u door de Spaarndammerbuurt.

Route ’t Schip.

Het Schip van Michel de Klerk werd gebouwd voor Woningbouwvereniging Eigen Haard en is een van de hoogtepunten uit de geschiedenis van de volkshuisvesting. Op de hoek zat vroeger een postkantoor waarvan het interieur ook is ontworpen door Michel de Klerk. Het beeldhouwwerk aan de buitenkant, symbolen van de post en de uit steen gehouwen maribu’s zijn – uiteraard – van Hildo Krop. Het oude postkantoor is nog helemaal intact en is hiermee het enige nog openbaar te bezichtigen interieur van Michel de Klerk. En dit zou ik zeker aanraden om te doen.

Wat bijzonder is om te melden is dat de belangstelling voor de Klerks magnifieke creatie beperkt bleef. De vakbladen hebben er nooit melding over gemaakt en zelfs de kranten destijds wisten niets te melden. Architect Staal heeft wel het vergadergebouwtje als inspiratiebron gebruikt voor zijn Nederlandse paviljoen op de Parijse Wereldtentoonstelling van 1925.

Voor boeken over de Spaarndammerbuurt , de Amsterdamse School of Architect Michel de Klerk, U kunt altijd terecht bij http://www.amsterdamboeken.nl/ .