Wijkgeschiedenis

Vaak zijn mensen geïnteresseerd in de geschiedenis van een stad. Zeker wanneer het een stad betreft zoals Amsterdam. Er is enorm veel geschreven over gebeurtenissen die in de loop der eeuwen hebben plaatsgevonden in Amsterdam. Gebeurtenissen die soms ook landelijke impact hadden. Wie weet bijvoorbeeld niet wat er allemaal gedurende de Februaristaking is gebeurd? Maar ook de krakersrellen in de jaren ’80 van de vorige eeuw, weet iedereen in Nederland zich te herinneren.

Trend

Het schrijven over een bepaalde wijk of zelfs een bepaalde straat is een nieuwe trend die ik de laatste jaren signaleer. Deze trend loopt, denk ik, parallel aan het feit dat steeds meer Amsterdammers, maar vooral ex-Amsterdammers erg geïnteresseerd zijn in de wijken van hun jeugd. En dat is een goede ontwikkeling.

Wie wil namelijk niet wegdromen bij de verhalen van vroeger, oude herinneringen ophalen van die prachtige tijd. Bijvoorbeeld toen het hele gezin vanuit het oude centrum ging verhuizen richting Nieuw-West, Noord of Buitenveldert. Wie wil niet die oude foto’s terug zien van hoe leeg de straten waren, toen nog niet iedereen een auto voor de deur had staan. Het is natuurlijk ook leuk wanneer je net in je nieuwe woning bent getrokken om meer over je eigen wijk of straat te weten te komen.

Ook al woon je nog maar net in Amsterdam of heb je al een hele wooncarriere opgebouwd in Amsterdam, (meer) kennis over je eigen wijk of straat, zorgt ervoor dat je samen met je eigen wijk of straat een binding hebt. Ook jij maakt deel uit van de geschiedenis van die wijk of straat.

Nagenoeg over iedere wijk of buurt is wel eens geschreven. De meeste van deze boeken zijn hier te verkrijgen hetzij nieuw hetzij antiquarisch. De meest beschreven wijk is zondermeer de Jordaan. Er is in Nederland geen enkele wijk die meer is beschreven, maar niet iedereen heeft in de Jordaan gewoond. Stadsdelen, uitgevers, buurtbewoners, maar vooral wijkinitiatieven zorgen ervoor dat volksverhalen worden vastgelegd voor het nageslacht.

Series

Een bekende serie in deze vastgelegde verhalen is de serie: Bibliotheek van Amsterdamse herinneringen. Deze serie beschrijft de herinneringen van Oud-West (deel 1), Nieuw-Zuid (deel 2), Oost (deel 3), Noord (deel 4), Oud-Zuid (deel 5), De Pijp (deel 6), Nieuw-West (deel 8), De Jordaan (deel 7), Watergraafsmeer (deel 9) en de Bijlmermeer (deel 10). De delen kosten €12,50 per stuk.

Nu tijdelijk 10% korting bij aankoop van minimaal 1 deel uit de Bibliotheek van Amsterdamse Herinneringen.

Ook is er een reeks geschreven over Verdwijnende Buurten, zoals Wolbrantskerkweg in Osdorp en de Buskenblaser in Bos en Lommer. Ook Veranderende Buurten krijgen aandacht, zoals Meer en Vaart en de Kolenkitbuurt.

Als laatste wil ik een schrijver extra aandacht geven en dat is Ton Heijdra. Deze man heeft al zoveel Amsterdamse wijken beschreven dat hij speciale aandacht verdient. De geschiedenis van De Pijp, Westerpark, Oost, Oud-West en nog veel meer.

Architectuurwandelingen door Zuid

Dinsdag 24 juli 2007 overleed kunsthistoricus Arjen Looyenga op 62-jarige leeftijd. Hij heeft verschillende architectuurhistorische boeken nagelaten, vooral met betrekking tot kerken.

Eén van zijn interessantste boekjes is toch het handzame ‘Kijken naar gebouwen’ met als ondertitel Architectuurverkenningen in Amsterdam-Zuid. De titel vind ik sowieso intrigerend, want laten we eens eerlijk zijn, hoeveel kijken wij nou écht naar gebouwen. Gejaagd, zoals we vaak door de stad sjezen. Geen tijd, haast of wat voor ander excuus we ook hebben. We missen enorm veel, door vooral niet naar boven te kijken. Wat missen we dan? Wanneer we door de binnenstad van Amsterdam lopen, zou je de prachtige oude gevels uit vervlogen eeuwen kunnen missen.

Het boekje begint met een voorwoord van mijn favoriete hoogleraar: Vincent van Rossem. Tussen juni 1998 en februari 2007 schreef Arjen Looyenga voor de wijkkrant Amsterdam Zuid-West een serie artikelen over de architectuur van deze wijk. De gebouwen die Arjen beschrijft liggen in het befaamde Plan Zuid van architect H.P. Berlage en werden gebouwd toen de Amsterdamse School-stijl eigenlijk alweer op zijn retour was.

De beschrijvingen ontstijgen de gemiddelde architectuurgids en is dus een ‘must’ voor iedereen die écht geïnteresseerd is in de architectuur van Amsterdam-Zuid.

Architecten als Frank Lloyd Wright, de gebroeders Baanders, maar ook K.L. Sijmons en P. Zanstra passeren de revue. Frank Lloyd Wright heeft in Nederland, dankzij een aantal publicaties en een lovend ooggetuigenverslag van Berlage, een hele generatie architecten beïnvloed, onder wie De Stijlbeweging, Dudok met zijn stadhuis van Hilversum, Robert van 't Hoff, Jan Wils, en anderen.
Ook in Amsterdam-Zuid is zijn ‘handtekening’ te zien: de synagoge van Harry Elte aan het Obrechtplein was zonder Wright ondenkbaar geweest. Zijn eigen ‘Prairie-stijl’ was voor veel architecten een inspiratiebron. Op verschillende plekken in Amsterdam is deze stijl terug te zien, zoals het pand Achillesstraat 85 en zijn identieke overbuurman op nr. 83. Let daarbij vooral op de brede raampartijen en vooral het sterk overstekende flauw hellende dak. Allemaal typisch Frank Lloyd Wright.

Hier kunt u het boekje bestellen: Arjen Looyenga – Kijken naarGebouwen! voor slechts €17,50